– Door de politieke redactie, Ed Masselink –
Wat er al langer aan stond te komen, wordt realiteit. De gemeente wordt geconfronteerd met een financieel probleem, waar veel andere gemeenten mee te maken hebben. De belangrijkste oorzaak is dat er minder geld uit Den Haag naar de gemeenten komt. Voor dit jaar kon nog worden gewerkt met een sluitende begroting, maar daar komt nu een einde aan.
Het college van burgemeester en wethouders is in het najaar van 2024 al begonnen om alle posten in de begroting na te lopen om te kijken of erop kan worden bezuinigd. Daarbij balanceert het college, aldus een persbericht, tussen besparingen en behoud van wat Lingewaard sterk maakt: sociale samenhang, verenigingsleven en een betrokken gemeenschap. Bij de keuze zegt het college te zijn uitgegaan van solidariteit en evenwichtigheid, waarbij de OZB (belasting over grond en gebouwen) niet extra wordt verhoogd. Het resultaat van deze operatie ligt nu bij de gemeenteraad, die er op 3 juli 2025 een besluit over moet nemen door de kadernota 2026 vast te stellen. Dat besluit is dan de basis voor de begroting voor 2026, waar de raad zich eind dit jaar over buigt en waarmee de bezuinigingen formeel worden vastgesteld.
Verspreid over de komende vier jaar zet de gemeente bezuinigingen in. Dat gaat om 3,7 miljoen euro in 2026, 4,6 miljoen in 2027 en daarna 5,9 miljoen in 2028 en 2029. De opdracht is om die uitgaven in evenwicht te brengen met eenzelfde bedrag aan inkomsten. Dat kan dus door minder uit te geven of meer inkomsten binnen te halen.
Om bezuinigingen in perspectief te plaatsen is het goed om te weten, dat de gemeente op jaarbasis bijna 150 miljoen euro uitgeeft aan verschillende programma’s: 5 miljoen euro aan veiligheid, 8 miljoen aan verkeer en vervoer, 2,7 miljoen aan economie, 5,4 miljoen aan onderwijs, 10,7 miljoen euro aan sport en cultuur, en met 66,6 miljoen euro is sociaal domein de grootste kostenpost. Verder wordt jaarlijks ook 14,6 miljoen euro besteedt aan volksgezondheid en milieu, 8 miljoen aan volkshuisvesting en leefomgeving en 28 miljoen aan bestuur en ondersteuning. De cijfers komen uit de begroting voor 2025.
Waar wil het college nu op bezuinigen? Door alle posten in de begroting na te lopen kiest het college in feite voor een vorm van de kaasschaafmethode met zowel dunne als ook dikkere plakken als resultaat. Er wordt dus niet gekozen voor een gerichte, ingrijpende bezuiniging op bepaald terrein, die relatief veel oplevert en waardoor kleinere bezuinigingen achterwege kunnen blijven. Zo lijkt de bijdrage die regionale diensten kunnen leveren aan bezuinigingen enigszins vrijblijvend. Het college stelt weliswaar dat ook die partijen zijn betrokken bij het bezuinigingstraject, maar het blijft bij een verzoek van de wethouders financiën om te kijken naar mogelijkheden om te bezuinigen, waar uiteindelijk de besturen van die organisaties over besluiten. Zo kan het zijn, volgens het college, dat de regionale besluitvormingsvormingsprocessen nog invloed hebben op de haalbaarheid van de bezuinigingsvoorstellen. Niettemin moet de veiligheidsregio (GGD, brandweer en ambulance) een bezuinigingsopgave van 5% doorvoeren, wat vanaf 2027 bijna 2,5 ton besparing oplevert. Ook de Groene Metropoolregio (regio Arnhem-Nijmegen) moet een bezuinigingsopgave doorvoeren, die een bedrag van € 28.500,00 moet opleveren.
Op de eigen organisatie wordt bezuinigd door een publiekssluiting van het gemeentehuis op de vrijdagmiddag. Ook de telefoon wordt dan niet meer opgenomen. Dat levert jaarlijks bijna € 50.000,00 op. De leges voor huwelijken gaan € 25.000,00 meer opbrengen. De ongevallenverzekering voor ambtenaren wordt beperkt tot ongevallen in diensttijd. Dat scheelt € 29.000,00. Een besparing van 4 ton op het salarisbudget is een boekhoudkundige maatregel. Tot nu toe werd het maximum van de salarisschalen aangehouden en voortaan wordt dat de werkelijke inschaling.
Het college waarschuwt alvast dat het dan moeilijker kan worden om vervanging te regelen, wat ten koste kan gaan van de uitvoering van taken. Faciliteiten en tertiaire arbeidsvoorwaarden voor de ambtenaren worden versoberd en dat levert bijna € 60.000,00 op. Aanbesteden van een nieuwe opstalverzekering levert een besparing op van 50% en dat scheelt maar liefst 2 ton. Als de methodiek voor toerekening van overhead wordt aangepast en die kosten worden toegerekend aan riolering, afval en projecten, dan levert dat een bezuiniging op van 4,5 ton. Echter: die kosten worden dan wel verhaald via de afvalstoffenheffing en de riool- en waterzorgheffing. De OZB wordt zo niet verhoogd, maar deze heffingen wel.
Bij de bezuinigingsvoorstellen valt op dat er vanaf volgend jaar leges voor evenementen worden ingevoerd. Afhankelijk van het aantal bezoekers moet een organisator dan tot 400 euro betalen aan de gemeente. Dat levert € 37.000,00 per jaar op. Hoe de politiek dat voorstel zal wegen, is de vraag tegen de achtergrond dat inzet en ondersteuning door de gemeente bij evenementen juist een blijk van solidariteit met de gemeenschap is. Bovendien wordt er op dienstverlening door de gemeente bij evenementen ook bezuinigd door meer verantwoordelijkheid bij organisatoren van evenementen te leggen.
Een greep uit de overige bezuinigingsvoorstellen: Logopediescreening stopt vanaf 2027. Sport en cultuur en de bibliotheek krijgen met een bezuiniging van respectievelijk € 90.000,00 en € 75.000,00 te maken, met ingang van 2027. Er komen geen kerstbomen meer in de kernen en in het gemeentehuis alleen nog in de hal. Tafeltje Dekje stopt vanaf 2027. De rechtswinkel al vanaf 2026, evenals de toegang tot de anti-discriminatievoorziening die beperkt wordt tot het wettelijk minimum.
Een groot deel van de bezuinigingen wordt gehaald in het sociaal domein. Van bijna 9 ton in 2026 tot 2,7 ton in 2029. Zo wordt de werkwijze bij de WMO-hulp in de huishouding voor inwoners onder de 80 aangepast door de inzet van een huishoudcoach, en het sturen op eigen kracht en netwerk. De gemeente stopt vanaf 2026 met de plaagdierenbestrijding, omdat dit geen wettelijke taak is.
Een aantal van de door het college geopperde bezuinigingen zullen op 3 juli de eindstreep niet halen. Er liggen al wijzigingsvoorstellen van de gemeenteraad om bezuinigingen op Tafeltje Dekje, leges bij evenementen en kerstbomen in de kernen te schrappen. Ook het verlagen van prestatiesubsidies voor sport en cultuur zal het waarschijnlijk niet gaan halen.
– Door de politieke redactie –
